Z życia pszczół

Społeczność pszczół to niewątpliwie fascynujące spojrzenie na świat natury i jej zmysł doskonałości. Społeczność pszczół to tętniące życiem miasto, w którym każdy ma swoją niezastąpioną rolę do odegrania, a wszystkim przyświeca jeden cel - zapewnienie dobrego bytu sobie i swoim członkom oraz rozwój społeczności. Najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem pszczoły jest pszczoła miodna, która obecnie występuje na całym świecie. Ich hodowla jest predestynowana głównie ze względu na fakt, że mają największą produkcję miodu ze wszystkich gatunków.

W ulu znajdziemy wiele różnych pszczół, z których każda ma swoje własne zadanie. Najważniejszym mieszkańcem pszczelej społeczności jest oczywiście królowa pszczół. Królowa pszczół jest jedyną samicą w kolonii, która rozwinęła narządy płciowe i może składać jaja. Na pierwszy rzut oka można ją odróżnić od robotnic po rozmiarze, ponieważ jest o połowę większa od robotnicy. Różni się również tym, że nie posiada narządów do zbierania pyłku i nektaru, kubeczków pyłkowych, gruczołów woskowych i gruczołów gardłowych. Warto również zauważyć, że jej żądło, które służy nie tylko jako broń obronna, ale także jako urządzenie do składania jaj, nie ma odpowiednika, a zatem po użądleniu może je ponownie wyciągnąć i nie umiera, jak ma to miejsce u robotnic. Ponieważ królowa jest wystarczająco zajęta składaniem nowych jaj, a tym samym odnawianiem kolonii, robotnice muszą stale się nią opiekować i karmić. Kolonia rozmnaża się przez rójkę. Podczas rójki, kolonia dzieli się na dwie połowy zawierające pszczoły w różnym wieku. W ten sposób część robotnic i trutni odlatuje ze starą królową. W starym ulu królowa pozostawia jaja z nowymi królowymi, a najsilniejsza królowa przejmuje władzę.

Kolejnym mieszkańcem ula są trutnie, które mają tylko jedno zadanie, a mianowicie zapłodnienie królowej. Wykluwają się one z niezapłodnionych jaj, które matka składa w komórkach trutowych. Trutnie występują w ulach tylko w miesiącach letnich w liczbie do kilku tysięcy. Jednak jesienią robotnice wyrzucają je z ula, aby przerwać składanie jaj i zaoszczędzić żywność.

Najliczniejszym mieszkańcem społeczności pszczół jest pszczoła robotnica, która zapewnia większość czynności w ulu. Zakres ich obowiązków zmienia się w czasie, dlatego interesujące jest obserwowanie ich ewolucji. Młode robotnice, które wykluwają się 21 dni po złożeniu zapłodnionego jaja w komórce, w pierwszych dniach życia stają się sprzątaczkami. Ich zadaniem jest oczyszczenie komórki, w której się wykluły i przygotowanie jej do następnego złożenia jaja. Zwykle mogą wykonywać tę pracę po 4 dniach, więc ostatecznie stają się karmicielkami, dostarczając larwom pożywienie. Stopniowo robotnice zwiększają aktywność wydzielniczą gruczołów gardłowych, a od 6 dnia stają się karmicielkami, których zadaniem jest karmienie matki mleczkiem pszczelim. W kolejnym etapie rozwoju pszczoły robotnice aktywują gruczoły woskowe, dzięki czemu po 12 dniu stają się budowniczymi dzieła pszczelego. Od 18 dnia stają się strażniczkami plastra, a ich zadaniem jest pilnowanie wejścia do ula. W ostatnim etapie życia pszczoły, po 21 dniach od narodzin, stają się lotnikami i wychodzą do środowiska, aby zbierać pożywienie. Aktywność ta męczy i zużywa pszczoły robotnice, które umierają po wykonaniu swoich zadań. W szczytowym okresie składania jaj, kiedy praca jest najbardziej intensywna, robotnice umierają po 30-40 dniach. Poza sezonem składania jaj mogą jednak żyć przez kilka miesięcy.

Pochodzenie pszczoły miodnej

Pierwsze białoskrzydłe owady pojawiły się na Ziemi ponad 200 milionów lat temu. Pszczoły jako gatunek wyewoluowały około 80 milionów lat temu. Ich przodkowie byli podobni do os, stopniowo porzucając dietę mięsną i stając się roślinożercami. Podobne zachowanie można dziś zaobserwować u niektórych gatunków os. Chociaż większość z nich preferuje dietę mięsną, osy takie jak Masarinae żywią się wyłącznie pyłkiem i nektarem. W związku z tym, że pszczoły stopniowo ukierunkowały się na zbieranie nektaru i pyłku, przeszły one znaczącą ewolucję. Ich ciała pokryły się włoskami, ich czułki wydłużyły się, wyewoluowały szczotki pyłkowe i miseczki do zbierania pyłku oraz wole miodowe do przenoszenia nektaru. Z czasem niektóre gatunki rozwinęły również zdolność do wytwarzania wosku za pomocą gruczołów woskowych. Z czasem pojawiła się szeroka gama gatunków i podgatunków pszczół, od pszczół samotnic, po pszczoły bezżądłowe, trzmiele i pszczoły żyjące w społeczności, która zapewniłaby im pomyślne przetrwanie zimy.

Ostatnia epoka lodowcowa, pół miliona lat temu, była ważna dla ewolucji pszczół, jakie znamy dzisiaj. W tym czasie większość Europy była pokryta lodowcami, co zmusiło pszczoły do przeniesienia się do południowych regionów Europy wokół Morza Śródziemnego. Gdy lodowiec się cofnął, pszczoły powróciły na swoje pierwotne terytoria. Wszystkie europejskie gatunki pszczół wywodzą się zatem od tych południowych pszczół. Jeśli chcemy spojrzeć na klasyfikację pszczół w systemie zoologicznym, dochodzimy do następującego wniosku:

Typ: Stawonogi (Arthropoda )
Podtyp: Lotnicy (Tracheata)
Gromada: Owady (Insecta)
Podgromada: Uskrzydlone (Pterygota)
Rząd: Błonkoskrzydłe (Hymenoptera)
Podrząd: Trzonkówki (Apocrita)
Rodzina: Pszczołowate (Apidae)
Rodzaj: Pszczoła (Apis)
Gatunek: Pszczoła miodna (Apis mellifica)